Adran 4: Waunfawr i Nantlle

y llwybr

Pellter: 9.5km, 5.9 milltir Esgyniad: 270m, 900tr Amser: 3 – 4awr

Am y rhan fwyaf o`r daith, mae Llwybr Llechi Eryri’n dilyn llwybr Taith y Pererin Gogledd Cymru. Gan adael Waunfawr ar hyd lôn ger gorsaf Rheilffordd Ucheldir Eryri, mae’r llwybr yn dilyn lôn wledig cyn fforchio i fyny’r llechwedd coediog serth. Maes o law, ceir gweundir a gwelir golygfeydd o Mynydd Mawr i’r chwith a Chrib Nantlle ddanheddog o’ch blaen. Yn fuan, cyrhaeddir gweithfeydd llechi helaeth Dyffryn Nantlle ac mae’r llwybr yn mynd heibio i domennydd uchel a cheudyllau chwarel anferth cyn cyrraedd pentref Nantlle.

Trosolwg o’r adran gan Vicky Anne Jones (yn Saesneg)

Dilynwch y brif ffordd A4085 Rufeinig drwy Waunfawr cyn belled â gorsaf Rheilffordd Ucheldir Eryri. Yma, rydych yn dilyn y lon gul ag arwydd i bentref Rhosgadfan. Gan ddilyn Llwybr Taith y Pererinion Gogledd Cymru o hyd, dilynwch lwybr garw i fyny’r llethr coediog, dros gamfeydd haearn hynafol ac ewch heibio i fythynnod sy`n wag ers blynyddoedd maith at y gweundir agored.

Wedi i chi gerdded llwybr Taith y Pererin Gogledd Cymru am gryn bellter, ewch ar fforch rhwng gweithfeydd chwarel ac i lawr at bentref Y Fron. Wedi i chi groesi caeau, cerddwch ar hyd olion llwybr tramffordd i gychwyn, yna ar hyd cae rhedynog, lle gall y llwybr fod yn anodd ei weld.

Mae angen i chi gymryd gofal wrth i chi gerdded lawr y llechwedd rhwng y gweithfeydd chwarel trawiadol, y tipiau a’r melinau llechi segur. O’r diwedd, dewch at drac llydan sy’n eich arwain i bentref Nantlle.

Gwybodaeth am y llefydd ar hyd rhan hon y daith. Nodwch nad yw Grŵp Gweithred Cymuned Cwm yn gyfrifol am wefannau mudiadau eraill.

Dadlwythiadau

Map - JPG

Disgrifiad - JPG

Dadlwythwch olrhain GPS o'r llwybr cyfan ar ffurf GPX.

Dadlwythwch y llwybr cyfan o OSMaps

Teithiau gylchol ar hyd y Llwybr

Waunfawr - Y Fron

Y Fron- Nantlle

Ar hyd y ffordd

Cwmni’r Welsh Highland Railway Limited

Sefydlwyd Rheilffordd Ucheldir Cymru ym 1922 ar ôl uno Cwmni Rheilffordd lled Cul Gogledd Cymru (NWNGR) a Chwmni Rheilffordd Porthmadog, Beddgelert a De Eryri (PBSSR, olynydd i Gwmni Tramffordd Croesor, Porthmadog a Beddgelert ) â’i gilydd.

Yn wreiddiol roedd Cwmni Rheilffyrdd lled Cul Gogledd Cymru ond wedi adeiladu lein o gyffordd gyda rheilffordd traciau lled safonol y London & North Western yn Ninas cyn belled â De Eryri (Rhyd Ddu) gyda changen i wasanaethu chwareli uwchben Bryngwyn.
Fe agorwyd y ddwy lein mewn dau gam, ym 1877 a 1881. Yna, aeth lein y Bryngwyn i ddwylo’r gweinyddwyr a lein De Eryri ym 1916 i’w dilyn. Fe gaewyd lein y Bryngwyn i deithwyr ym 1913 ond cludwyd nwyddau arni tan 1922. Yn ddiweddarach, ffurfiodd leiniau Cwmni Rheilffyrdd lled Cul Gogledd Cymru, y NWNGR ran ogleddol Rheilffordd yr Ucheldir.
Ym 1902 cymerodd y PBSSR fusnes Cwmni Rheilffordd Tram Porthmadog, Croesor a Beddgelert drosodd gyda’r nod o’i ymestyn i chwarel lechi De Eryri ym Mwlch Aberglaslyn, Nant Gwynant, ond ni chwblhawyd y lein. Collodd y PBSSR ei phwerau cyfreithiol ym 1913 a throsglwyddwyd eu gwaith i gwmni NWNGR ym 1914.
Erbyn 1921, roedd y NWNGR, y PBSSR, Rheilffordd yr Wyddfa a Rheilffordd Ffestiniog dan gydberchnogaeth ac yn cael ei rheoli gan gwmni’r North Wales Power & Traction Company Ltd.
Ym 1922 fe wnaed gorchymyn i sefydlu Cwmni Rheilffordd Ucheldir Cymru (Welsh Highland Light Railway Company).
Ni fu’n llwyddiant. Aeth y perchnogion ati i agor y caffi bwffe cyntaf ar lein rheilffordd gul a pheintio’u cerbydau mewn lliwiau llachar er mwyn denu ymwelwyr. Ond bu’r fenter hon yn ofer a rhedodd y trenau olaf i deithwyr ar 5 Medi 1936.
Adferwyd y rheilffordd yn ystod diwedd y 1990au / dechrau’r 2000au ac mae’n cynnwys estyniad i Gaernarfon.

http://www.festrail.co.uk/

http://colonelstephenssociety.co.uk/

Y Fron

Roedd y Fron yn enwog am ei llechi ers talwm. Mae poblogaeth fywiog yn byw yma. Nod y gymuned leol yw adnewyddu hen adeilad Ysgol Gynradd Bron y Foel a chreu canolfan sy’n cynnwys siop, caffi, darpariaeth gwasanaethau iechyd a lles a byncws moethus sy’n berthnasol i dwristiaeth ar raddfa fach Llwybr Llechi Eryri.
www.fron.org.uk

Dyffryn Nantlle

Datblygodd pentrefi dyffryn Nantlle ddiwedd y 18fed ganrif i wasanaethu’r diwydiant llechi lleol. Ar un adeg, roedd tua 40 chwarel yn nyffryn Nantlle.

O ardaloedd amaethyddol Môn ac Arfon y daeth y chwarelwyr yn bennaf a dyna pam y bu’r diwydiant mor Gymreig ar hyd yr amser. Tua 80% o’r boblogaeth sy’n siarad Cymraeg fel iaith gyntaf erbyn hyn.
Peintiwyd y darlun hwn o’r ‘Wyddfa o Lyn Nantlle’ [1765] gan Richard Wilson.

http://www.nantlle.com/local-history.htm

y llwybr

Adrannau